Oleh Prof Madya Ir Dr Nur Izzi Md Yusoff

Kecerdasan buatan (AI) kini menjadi salah satu elemen terpenting dalam memacu perubahan di dalam sektor pengangkutan moden.

Dengan keupayaannya untuk memproses data secara masa nyata dan membuat keputusan secara automatik, AI membantu menjadikan sistem pengangkutan kita lebih cekap, selamat dan mesra pengguna.

Daripada kenderaan pandu sendiri hingga pengurusan trafik pintar, AI memainkan peranan utama dalam menangani cabaran seperti kesesakan lalu lintas, pembaziran bahan api dan keselamatan jalan raya, sekali gus membentuk masa depan pengangkutan yang lebih lestari dan berinovasi.

Kesan AI terhadap pengangkutan sememangnya besar dan semakin berkembang.

Pasaran AI dalam pengangkutan telah diramalkan akan meningkat daripada RM 8.97 bilion (USD 2.11 bilion) pada tahun 2024 kepada kira-kira RM 27.68 bilion (USD 6.51 bilion) menjelang 2031, dengan kadar pertumbuhan tahunan sebanyak 17.5 peratus.

Ini menunjukkan semakin banyak perniagaan mula menggunakan AI dalam pelbagai aspek pengangkutan, seperti kereta tanpa pemandu, sistem trafik pintar dan kaedah penghantaran yang lebih baik.

Artikel ini secara umumnya akan membincangkan dengan lebih lanjut enam faedah utama yang mendorong penggunaan AI di dalam sistem pengangkutan.

Peningkatan Pengurusan Trafik

Sistem pengurusan trafik berasaskan AI sedang merevolusikan cara bandar menangani kesesakan.

Dengan menganalisis data masa nyata daripada kamera trafik, penderia dan sistem GPS, AI membantu mengoptimumkan aliran trafik, sekali gus mengurangkan kelewatan dan penggunaan bahan api.

Sebagai contoh, lampu isyarat berasaskan AI di Pittsburgh, Amerika Syarikat berjaya telah mengurangkan masa lengah perjalanan sebanyak 25 peratus dan pelepasan pencemaran daripada kenderaan sebanyak 20 peratus.

Sistem ini melaraskan masa isyarat secara dinamik berdasarkan keadaan trafik masa nyata, sekali gus mengelakkan kenderaan daripada berenti tanpa keperluan.

AI juga menyokong aplikasi pandu arah pintar seperti Google Maps dan Waze, memberikan pengguna laluan terpantas berdasarkan maklumat trafik terkini.

Apabila lebih banyak bandar menggunakan penyelesaian trafik berasaskan AI, mobiliti bandar akan terus bertambah baik.

Inisiatif Mobiliti Pintar 2030 Singapura menggunakan sistem trafik pintar untuk mengintegrasikan AI dalam pemantauan trafik, penetapan harga tol secara dinamik, dan penjadualan pengangkutan awam, sekali gus mengurangkan kesesakan dan masa perjalanan dengan ketara.

Peningkatan Keselamatan Jalan Raya

AI secara signifikan meningkatkan keselamatan jalan raya dengan mengurangkan kesilapan manusia, yang merangkumi lebih 90 peratus daripada kemalangan jalan raya di seluruh dunia.

Sebagai contoh, penggunaan Sistem Bantuan Pemandu Termaju (ADAS) berkuasa AI mampu mengesan pergerakan keluar lorong dan memberi amaran, memantau tingkah laku pemandu untuk mengelakkan pemanduan mengantuk atau terganggu, serta mengenakan brek kecemasan secara automatik untuk mengelakkan perlanggaran.

Selain itu, kamera papan pemuka berasaskan AI dan sistem pemantauan dalam kabin semakin menjadi standard dalam flit komersial, membantu mengenal pasti tingkah laku pemanduan berbahaya dan memastikan pematuhan kepada peraturan keselamatan.

Syarikat seperti Tesla dan Volvo menggunakan penderia dan kamera berasaskan AI untuk meningkatkan keselamatan kenderaan, sekali gus mengurangkan risiko kemalangan.

Dengan kemajuan berterusan dalam teknologi keselamatan jalan raya berasaskan AI, kadar kematian dan kecederaan akibat kemalangan dijangka menurun pada tahun-tahun akan datang.

Pengangkutan Awam yang Cekap

AI mempertingkatkan pengangkutan awam dengan menjadikannya lebih mudah diramal, responsif dan mesra pengguna.

Agensi pengangkutan awam menggunakan AI untuk mengoptimumkan jadual bas dan tren berdasarkan permintaan penumpang, memperbaik sistem tiket melalui pengecaman wajah berasaskan AI dan pembayaran tanpa sentuhan, serta memberikan maklumat masa nyata mengenai kelewatan dan gangguan perkhidmatan.

Sebagai contoh, sistem tiket pintar berkuasa AI keretapi bawah tanah di London, England menggunakan pembelajaran mesin untuk menganalisis data penumpang dan mengoptimumkan harga tambang.

AI juga membolehkan pengangkutan awam disediakan berdasarkan permintaan dalam masa nyata (on-demand), seperti perkhidmatan bas dan perkongsian kenderaan.

Dengan mengintegrasikan AI, bandar-bandar boleh menyediakan pilihan pengangkutan awam yang lebih pantas dan cekap, sekali gus mengurangkan kesesakan dan mempromosikan mobiliti bandar yang lebih lestari.

Penggunaan Kenderaan Autonomi

Kenderaan autonomi ialah salah satu aplikasi AI yang paling revolusioner dalam pengangkutan.

Syarikat seperti Tesla dan Waymo sedang membangunkan kereta tanpa pemandu yang menggunakan sistem persepsi dan membuat keputusan berasaskan AI untuk memandu arah persekitaran kompleks dengan selamat.

Sehingga tahun 2023, Tesla melaporkan pengurangan kemalangan sebanyak 50 peratus pada kenderaan yang dilengkapi Autopilot berbanding kenderaan tradisional.

Teknologi ini membawa perubahan besar dalam menjadikan pemanduan lebih selamat dan lebih cekap.

AI dalam kenderaan autonomi berfungsi dengan memproses data daripada LiDAR, kamera dan radar untuk mengesan halangan dan isyarat trafik, menggunakan algoritma pembelajaran mesin untuk membuat keputusan pemanduan secara masa nyata, serta mempelajari secara berterusan daripada pengalaman pemanduan sebenar untuk meningkatkan prestasi.

Dalam industri trak pula, trak tanpa pemandu berkuasa AI juga sedang diuji untuk meningkatkan kecekapan logistik dan mengurangkan kemalangan berpunca daripada keletihan pemandu.

Walaupun penggunaan penuh kenderaan autonomi masih dalam proses kerana cabaran peraturan dan teknikal, teknologi tanpa pemandu berasaskan AI dijangka akan mengubah mobiliti dalam dekad akan datang.

Walaupun kenderaan autonomi mungkin belum bersedia untuk penggunaan meluas di negara-negara membangun dalam masa terdekat, beberapa unjuran optimis meramalkan bahawa menjelang 2020, terdapat 10 juta kenderaan autonomi di jalan raya. Diramalkan juga menjelang tahun 2030, satu daripada setiap empat kenderaan adalah tanpa pemandu.

Penyelenggaraan Ramalan

Penyelenggaraan kenderaan secara tradisional sering bersifat reaktif, membawa kepada kerosakan mahal dan pembaikan yang tidak dijangka.

AI membolehkan penyelenggaraan ramalan dengan menganalisis data penderia untuk mengenal pasti potensi isu mekanikal sebelum ia menjadi masalah serius.

Sebagai contoh, sistem berkuasa AI dalam flit komersial memantau keadaan enjin, tekanan tayar dan prestasi brek.

Jika terdapat masalah dikesan, sistem memberi amaran kepada pengendali untuk menjadualkan penyelenggaraan, sekali gus mengelakkan masa henti yang mahal.

Syarikat FedEx telah menggunakan AI untuk memantau flit traknya dan meramalkan bilakah penyelenggaraan diperlukan.

Pendekatan ini menjimatkan kos pembaikan dan memastikan bungkusan sampai tepat pada masanya.

Dalam industri penerbangan, penyelenggaraan ramalan berasaskan AI membantu syarikat penerbangan mengurangkan kelewatan dan kos penyelenggaraan.

Airbus dan Boeing menggunakan AI untuk menganalisis data penderia pesawat, meramalkan kegagalan dan mengoptimumkan jadual pembaikan, memastikan keselamatan penumpang dan kecekapan operasi.

Penyelenggaraan ramalan mengurangkan kos operasi dan meningkatkan kebolehpercayaan, menjadikan pengangkutan lebih cekap untuk perniagaan dan juga pengguna.

Inovasi Mesra Alam

Dari sudut alam sekitar, industri pengangkutan menyumbang 23 peratus daripada jumlah pelepasan karbon dioksida global yang berkaitan dengan tenaga.

Pelepasan karbon daripada sektor pengangkutan ini dijangka akan meningkat tiga kali ganda menjelang tahun 2050 sekiranya tiada inisiatif mitigasi jangka panjang dilaksanakan.

Kelestarian merupakan fokus utama dalam pengangkutan dan AI memainkan peranan penting dalam mengurangkan impak alam sekitar.

Penyelesaian berasaskan AI membantu mengoptimumkan penggunaan bahan api dengan mencadangkan laluan paling cekap, mengurangkan pelepasan gas rumah hijau dengan mengurus aliran trafik dan meminimumkan waktu enjin melahu (terbiar), serta menyokong infrastruktur kenderaan elektrik dengan meramalkan permintaan tenaga dan mengoptimumkan lokasi stesen pengecas.

Sebagai contoh, sistem pengurusan flit berkuasa AI dalam syarikat logistik memantau penggunaan bahan api dan mengesyorkan amalan pemanduan mesra alam.

Konvoi trak merupakan contoh teknologi AI yang menghubungkan beberapa kenderaan secara tanpa wayar kepada trak utama, membolehkan mereka beroperasi lebih rapat antara satu sama lain secara selamat dan cekap.

AI juga digunakan dalam industri rel dan penerbangan untuk meningkatkan kecekapan bahan api dan mengurangkan jejak karbon.

Seiring dengan peralihan sektor pengangkutan ke arah penyelesaian lebih hijau, AI akan terus memacu inovasi yang menyokong masa depan lebih lestari.

AI merevolusikan pengangkutan dengan menjadikannya lebih selamat, cekap dan mesra alam.

Kesimpulannya, AI berpotensi untuk meningkatkan keupayaan pengeluaran dan kecekapan dalam pelbagai industri, termasuklah industri pengangkutan.

AI terbukti mampu membantu menjadikan pengangkutan lebih selamat, lebih dipercayai, lebih cekap dan lebih mesra alam.

Walapun pelbagai isu sosio-ekonomi, institusi dan politik yang bakal timbul, hal-hal ini perlu ditangani dengan sebaiknya agar negara dan rakyatnya dapat memanfaatkan sepenuhnya kebaikan AI untuk pembangunan ekonomi dan kesejahteraan bersama.

-- BERNAMA

Prof Madya Ir Dr Nur Izzi Md Yusoff ialah Pensyarah Kanan, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM).