Timbang Tara Islam Tawar Kebijaksanaan Langkaui Zaman Untuk Penyelesaian Konflik - Felow Oxford

Oleh Suraidah Roslan

KUALA LUMPUR, 4 Ogos (Bernama) -- Prinsip timbang tara Islam atau Tahkim terus menawarkan kebijaksanaan melangkaui zaman untuk penyelesaian konflik semasa, kata Felow Pusat Pengajian Islam Oxford yang mengupas tradisi kenabian dan pemikiran undang-undang klasik bagi memberi inspirasi kepada amalan masa kini.

Sesi Wacana Eksklusif itu dimulakan dengan peringatan penting bahawa timbang tara dalam jurisprudens  Islam merupakan kontrak sukarela yang tidak mengikat secara mutlak - bergantung sepenuhnya kepada keikhlasan dan persetujuan pihak yang bersengketa serta integriti pihak penimbang tara.

Memetik Surah An-Nisa, ayat 35, Datuk Dr Afifi Al-Akiti menegaskan bahawa al-Quran sendiri mengiktiraf peranan pendamai dalam menyelesaikan pertikaian: “Jika kedua-duanya ingin berdamai, Allah akan mendamaikan antara mereka. Sesungguhnya Allah Maha Mengetahui lagi Maha Teliti.”

Satu daripada contoh awal dan paling berkesan dalam timbang tara Islam, Dr Afifi berkata adalah ketika Nabi Muhammad SAW menjadi pendamai dalam konflik antara puak Quraisy mengenai peletakan Hajar al-Aswad sewaktu pembinaan semula Kaabah.

“Ini orang yang dipercayai, kami semua berpuas hati dengan beliau,” ujar Dr Afifi memetik kata-kata ketua-ketua puak Quraisy sebelum sebulat suara melantik Nabi Muhammad SAW sebagai pendamai neutral.

Baginda kemudian meletakkan batu itu di atas sehelai kain dan mengajak keempat-empat ketua puak mengangkatnya bersama, sekali gus mengelakkan pertumpahan darah, kata Dr Afifi yang juga anggota rasmi Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia (MKI).

Sesi itu turut menyoroti zaman pemerintahan Khalifah Omar  Al-Khattab yang menerima keputusan timbang tara selepas seekor kuda tercedera semasa menunggang uji haiwan itu.

Beliau membenarkan pemilik kuda memilih hakim - seorang ulama bernama Shureh - yang memutuskan bahawa khalifah perlu membayar harga penuh kuda berkenaan.

“Ini bukan sahaja mencerminkan sifat rendah hati, malah menunjukkan fleksibiliti timbang tara Islam,” katanya.

Peserta turut diingatkan bahawa timbang tara Islam menawarkan tiga kelebihan utama: pihak-pihak yang terlibat boleh memilih hakim mereka; prosesnya biasanya lebih pantas daripada litigasi; dan yang paling penting, ia menjamin kerahsiaan - tidak seperti perbicaraan terbuka di mahkamah.

Sesi itu turut menyentuh kes timbang tara paling kontroversi dalam sejarah Islam - konflik antara Khalifah Ali dan Muawiyah yang mencetuskan perang saudara sebelum gencatan senjata dicapai dan dua orang penimbang tara dilantik dari kedua-dua pihak.

“Ini ibarat drama Game of Thrones versi Islam,” kata Dr Afifi secara kiasan, menekankan bahawa pertikaian itu melibatkan masa depan peradaban Islam.

Ironinya, keamanan akhirnya tidak dicapai melalui keputusan timbang tara, tetapi menerusi Hassan ibn Ali, cucu Nabi SAW, yang menarik diri daripada mencabar kepimpinan Muawiyah bagi mengelakkan pertumpahan darah yang berterusan.

“Inilah erti sebenar islah - kesanggupan untuk berkorban demi perdamaian,” katanya.

Nabi SAW sendiri telah meramal peristiwa itu dalam sabdanya: “Anakku ini akan menjadi seorang pemimpin (Sayyid), dan mungkin Allah akan mendamaikan dua golongan besar umat Islam melalui dirinya.”

Menutup sesi itu, Dr Afifi menyeru agar pusat timbang tara Islam moden mengekalkan nilai-nilai ini sebagai DNA institusi mereka.

“Jika kita tidak boleh memilih hakim sendiri, jika prosesnya tidak lebih pantas, dan jika ia tidak lebih rahsia berbanding mahkamah biasa - maka kita telah mengkhianati sebab asal Tahkim dihormati.”

“Marilah kita beringat,” tegasnya, “jika kedua-dua pihak benar-benar menginginkan perdamaian, Allah pasti akan mendatangkan keharmonian. Namun tanpa keikhlasan, tiada penyelesaian yang akan muncul - meskipun daripada penimbang tara paling bijaksana sekalipun.”

Sesi penuh bertajuk "Reviving the Spirit of Arbitration: Bridging Tradition and Modernity in Islamic Legal Thought" boleh ditonton di pautan berikut: https://www.youtube.com/watch?v=orZ3eyOsGOU

-- BERNAMA