Bina Dengan Integriti: Teknologi Digital Benteng Ketirisan Sektor Pembinaan

Industri pembinaan merupakan antara sektor yang menyumbang secara signifikan kepada pembangunan negara, dan untuk tahun ini kekal menunjukkan pertumbuhan kukuh, disokong antaranya oleh projek infrastruktur mega dan pemulihan sektor hartanah.

Menurut Jabatan Perangkaan Malaysia, sektor pembinaan mengekalkan pertumbuhan kukuh sebanyak 12.9 peratus dengan nilai kerja mencecah RM43.9 bilion pada suku kedua 2025, didorong oleh pengembangan berterusan dalam subsektor aktiviti pertukangan khas dan bangunan bukan kediaman, yang masing-masing mencatatkan pertumbuhan dua angka yang ketara sebanyak 22.2 peratus dan 16.2 peratus.

Namun begitu, isu ketirisan dalam industri ini dilihat menjadi kebimbangan utama kerana melibatkan pembaziran sumber yang besar dan boleh berlaku di pelbagai peringkat, yang bukan sahaja merugikan kewangan negara malah menjejaskan kualiti hasil pembinaan serta kepercayaan awam terhadap sistem penyampaian kerajaan dan swasta.

Sebelum ini, Ketua Pesuruhjaya Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia Tan Sri Azam Baki dilaporkan berkata ketirisan dikenal pasti berlaku dalam projek pembinaan jalan, bangunan serta kenaikan harga kos dalam kontrak kerajaan.

Sehubungan itu, suruhanjaya berkenaan telah memberi tumpuan kepada usaha memerangi isu rasuah, kelemahan tatakelola dan salah guna kuasa dalam sektor pembinaan di negara ini.

PENYELESAIAN KETIRISAN

Mengulas isu ketirisan, pensyarah kanan di Jabatan Senibina, Fakulti Kejuruteraan dan Alam Bina, Universiti Sains Islam Malaysia (USIM) Ar. Ts. Azrul Izwan Ismail berkata isu ketirisan dalam industri pembinaan negara boleh dilihat di peringkat perolehan (sebelum pembinaan), pengurusan pembinaan (semasa pembinaan) dan juga penyelenggaraan bangunan (selepas pembinaan).

Beliau berkata ketirisan itu sering kali dikaitkan dengan amalan tidak sihat seperti rasuah, kronisme dan kartel dalam penganugerahan tender.

pic-2

“Ketirisan di peringkat perolehan selalunya diketahui melalui media massa ataupun laporan audit oleh pihak berkaitan, namun ketirisan di peringkat pembinaan pula jarang diketengahkan ke pengetahuan awam.

“Manakala selepas pembinaan, ketirisan boleh terjadi apabila wujud peningkatan kos penyelenggaraan bangunan yang tidak sepatutnya akibat pembinaan kurang berkualiti ataupun tidak mematuhi piawaian bangunan, seperti masalah bumbung bocor pada bangunan baru siap serta penggunaan elektrik yang tidak cekap tenaga,’’ katanya kepada Bernama.

Beliau berkata teknologi digital disifatkan pendekatan relevan untuk menjadi “penyelamat” atau jalan penyelesaian ketika ini bagi menangani isu berkaitan ketirisan membabitkan sektor pembinaan di Malaysia.

Menurutnya, menerusi bantuan teknologi, maklumat atau data pembinaan lebih mudah diperoleh sekali gus membolehkan pengurusan projek pembinaan diurus dengan lebih baik.

“Kemajuan teknologi digital menawarkan peluang besar untuk menangani ketirisan dalam industri pembinaan. Menerusinya segala maklumat dan data projek dapat diurus dengan lebih telus, cepat dan efisien.

“Malah, kebergantungan pada penilaian manusia dapat dikurangkan dan secara tidak langsung mengurangkan potensi kesilapan dan manipulasi oleh pihak tertentu,” jelasnya.

KETERSEDIAAN TEKNOLOGI

Mengulas lanjut, Azrul Izwan berkata pemain industri perlu menerima guna pelbagai teknologi yang tersedia ketika ini bagi membantu mereka melaksanakan projek pembangunan, terutamanya membabitkan projek berskala besar serta kompleks.

Beliau berkata penggunaan teknologi digital dalam industri pembinaan bukan lagi satu pilihan, sebaliknya merupakan keperluan mendesak untuk membendung ketirisan sekali gus meningkatkan kecekapan pelaksanaan sesebuah projek.

pic-3

“Misalnya BIM (Pemodelan Maklumat Bangunan). Teknologi ini bertujuan mereka bentuk, membina dan mengurus bangunan menggunakan model 3D (tiga dimensi) yang bersepadu dengan data teknikal. Apabila BIM digabungkan dengan dimensi tambahan seperti 4D, 5D dan 6D, keupayaan pengurusan projek menjadi lebih canggih.

“BIM  telah mula digunakan oleh perunding profesional dan pemaju sejak beberapa tahun kebelakangan ini. BIM turut berupaya mengemas kini kos pembinaan dan jadual pembinaan secara automatik. Kecekapan ini amat penting bagi mengurus kontrak pembinaan seperti arahan perubahan atau ‘variation order’ (VO), sama ada daripada pihak perunding ataupun kontraktor dengan lebih cepat, telus dan bebas unsur penipuan,”  tambahnya.

Selain itu katanya penggunaan peranti Internet benda (IoT) dan Identifikasi Frekuensi Radio (RFID) yang digunakan secara meluas di negara maju termasuk Australia dan Sweden, berkesan bagi memantau kualiti bahan kritikal seperti konkrit dan keluli pada struktur sesebuah bangunan.

Penggunaan teknologi itu turut dilihat efektif bagi mengurangkan risiko penipuan kuantiti dan kecurian, selain memastikan pembinaan mematuhi sepenuhnya spesifikasi jurutera  sekali gus bangunan dapat disiapkan dengan selamat.

Selain itu, peranti IoT turut memantau sistem bangunan termasuk sensor (suhu, kualiti udara, pencahayaan, penghunian), pengesan termal, dan peranti pintar yang memantau status kesihatan peralatan.

pic-4

“Penggunaan dron di tapak bina pula adalah langkah bijak untuk memantau perkembangan projek secara langsung terutamanya bagi projek berskala besar. Kamera dron boleh diintegrasikan dengan sistem pengesanan imej berkecerdasan buatan (AI) untuk mengesan kerja-kerja yang lewat siap atau tidak mengikut lukisan pembinaan.

“Dron memudahkan pemantauan tapak oleh perunding dan pelanggan dari pelbagai sudut pandangan yang mungkin secara tradisinya bergantung pada aktiviti ‘site-walk’. Sebarang pemeriksaan kemajuan bagi tujuan tuntutan projek dapat dibuat secara digital dengan rekod tanpa bergantung semata-mata pada penilaian individu yang dipertanggungjawabkan ke atas projek berkenaan,’’ katanya.

Selain itu, penggunaan dron dalam sektor pembinaan turut memberi impak positif kepada alam sekitar. Dengan mengurangkan keperluan lawatan tapak secara fizikal yang kerap, teknologi itu membantu mengurangkan jejak karbon daripada kaedah pemantauan tradisional, sejajar dengan amalan pembinaan mampan dan mesra alam.

PENGUATKUASAAN MENERUSI PENDIGITALAN

Dalam pada itu, Azrul Izwan berkata Lembaga Pembangunan Industri Pembinaan Malaysia (CIDB) dan Kementerian Kerja Raya telah mengorak langkah dalam melaksanakan teknologi digital seiring dengan Revolusi Indusri 4.0 (IR4.0) yang semakin rancak berkembang di negara ini.

Beliau berkata agensi itu telah menyediakan Pelan Strategik Pembinaan 4.0 (2021-2025) sebagai satu panduan ke arah penggunaan teknologi buat pemain industri.

Hasrat utama Pelan Strategik Pembinaan 4.0 adalah untuk menjadikan Malaysia sebagai peneraju dalam pembangunan pembinaan di rantau Asia Tenggara, selain memberi tumpuan kepada penggunaan teknologi baharu untuk menyelaraskan operasi, mengurangkan kos dan menambah baik hasil projek.

“Ia merupakan permulaan yang penting supaya industri pembinaan negara dapat berkembang maju secara berstruktur dan terancang. Sebagai agensi utama pelaksana projek kerajaan, Jabatan Kerja Raya juga telah mula mengadaptasi teknologi digital dalam aktiviti penguatkuasaan dan pemantauan di tapak-tapak projek khususnya melibatkan projek berskala besar.

“Pada Julai 2025, JKR turut melancarkan sistem ‘i-Supervision 2.0’ yang bermatlamat meningkatkan kecekapan pemantauan penyelenggaraan jalan raya awam, memastikan ketelusan dalam perbelanjaan infrastruktur serta menyediakan capaian mudah dan data masa nyata kepada pegawainya,” kata beliau.

pic-5

Tambahnya antara ciri sistem tersebut ialah kemampuan mengakses imej kerja-kerja penyelenggaraan sebelum dan selepas, penandaan lokasi kerja melalui sistem pendudukan global (GPS) dan berupaya menilai prestasi kontraktor secara digital hanya dengan menggunakan peranti mudah alih.

Sistem itu turut mengintegrasikan penggunaan BIM, AI dan IoT dalam sistem pengkomputeran awan.

“Inovasi ini dilihat sebagai langkah permulaan kerajaan bagi memacu penggunaan teknologi digital. Dengan ‘i-Supervison 2.0’, diharapkan projek rintis sebegini dapat dijadikan contoh seterusnya menjadi pemangkin perkembangan era pendigitalan dalam industri pembinaan negara,’’ tambah Azrul Izwan.

Tambahnya antara ciri sistem tersebut ialah kemampuan mengakses imej kerja-kerja penyelenggaraan sebelum dan selepas, penandaan lokasi kerja melalui sistem pendudukan global (GPS) dan berupaya menilai prestasi kontraktor secara digital hanya dengan menggunakan peranti mudah alih.

Sistem itu turut mengintegrasikan penggunaan BIM, AI dan IoT dalam sistem pengkomputeran awan (cloud).

“Inovasi ini dilihat sebagai langkah permulaan kerajaan bagi memacu penggunaan teknologi digital. Dengan ‘i-Supervison 2.0’, diharapkan projek rintis sebegini dapat dijadikan contoh seterusnya menjadi pemangkin perkembangan era pendigitalan dalam industri pembinaan negara,’’ tambah Azrul Izwan.

PEMANTAUAN TAPAK PROJEK LEBIH EFEKTIF

Penyepaduan teknologi seperti Dron, BIM, IoT dan prafabrikasi turut diaplikasi secara meluas dalam projek pembinaan di negara ini, bagi memudahkan perancangan yang lebih baik, pemantauan masa nyata dan aliran kerja yang diperkemas sekali gus menyumbang kepada produktiviti serta kualiti kerja yang tinggi.

Antara projek berskala besar yang menggunakan teknologi itu termasuklah Tun Razak Exchange (TRX) yang menyepadukan peranti IoT untuk memantau sistem bangunan dalam masa nyata dan meningkatkan kecekapan tenaga.

Teknologi BIM turut digunakan semasa pembinaan bangunan TRX itu bagi membangunkan reka bentuk yang lebih baik, selain menjimatkan kos dan tempoh pembinaan bangunan itu.

Sementara itu, Ketua Jabatan Awam, Fakulti Kejuruteraan dan Teknologi Awam, Universiti Malaysia Perlis (UniMAP), Dr Norlia Mohamad Ibrahim berkata seiring dengan perkembangan teknologi terutamanya AI, kaedah pemantauan di tapak bina dapat dibuat secara lebih efektif dan menyeluruh, dan pada masa sama dapat meminimumkan kos, masa serta tenaga kerja.

pic-6

‘’Sejajar dengan perkembangan teknologi kecerdasan buatan (AI) pada masa kini, pemantauan di tapak bina dapat berlaku dengan lebih efisien. Kaedah pemantauan tradisional dapat di perkasakan dengan bantuan teknologi AI yang menggunakan tenaga kerja yang kurang tetapi efektif.

‘’Ini termasuk teknologi BIM yang dapat membantu mengawal pengeluaran produk prafabrikasi mengikut jadual dan jumlah yang ditetapkan semasa kontrak, bagi mengelakkan penipuan dan manipulasi daripada pihak yang tidak bertanggungjawab,’’ katanya.

Beliau berkata teknologi yang digunakan secara telus itu mampu mengoptimumkan rantaian bekalan serta meningkatkan kualiti hasil kerja tanpa mempertaruhkan standard keselamatan di tapak bina.

Sebelum ini, Kementerian Kerja Raya (KKR) turut mengumumkan bahawa pendigitalan sektor pembinaan akan terus dirancakkan kementerian itu bagi mempercepat penggunaan teknologi melalui Dasar Pembinaan Negara 2030 (NCP 2030) yang menjadi tonggak untuk mengadaptasi teknologi terkini.

Menterinya, Datuk Seri Alexander Nanta Linggi berkata dasar tersebut menjadi rujukan bagi mempercepat adaptasi teknologi sektor pembinaan bertujuan untuk membantu Malaysia mencapai pertumbuhan yang mampan demi manfaat masyarakat.

Dalam pada itu Norlia berkata, masih terdapat ruang penambahbaikan dari segi penggunaan teknologi sebagai usaha berterusan dalam memerangi isu ketirisan industri pembinaan negara.

pic-7

‘’Sebagai agensi berpengaruh, CIDB mampu bergiat secara lebih aktif dalam mempromosikan pelbagai piawaian teknologi terkini termasuk penggunaan teknologi BIM dengan lebih meluas.  

‘’Adalah diharapkan segala dokumentasi mengenai usaha ini dapat diakses secara terbuka dalam usaha menjadikan CIDB sebagai pakar rujuk industri pembinaan di Malaysia,’’katanya.

Beliau berkata penguatkuasaan yang lebih ketat juga perlu diambil kepada syarikat industri pembinaan yang terlibat dalam amalan rasuah tanpa mengira kepentingan peribadi, politik ataupun latar belakang individu.

Pemain industri juga katanya, harus lebih terbuka dalam melaksanakan teknologi serta menyokong secara penuh usaha yang telah dibuat oleh pelbagai pihak termasuk kerajaan, bagi membanteras sebarang ketirisan atau gejala rasuah.  

Katanya, transformasi digital dalam industri pembinaan negara  dilihat membuka peluang dalam usaha pencegahan rasuah secara proaktif.

‘’Selain itu, pematuhan pemain industri terutamanya syarikat pembinaan terhadap ISO 37001 Anti-Bribery Management System (ABMS), akan memastikan komitmen dalam mengekang sebarang ketirisan tercapai. ABMS ini akan dapat membantu syarikat mengesan, mencegah dan seterusnya bertindak balas terhadap sebarang insiden ketirisan dan rasuah

‘’Usaha ini adalah sejajar dengan pendirian yang dinyatakan Perdana Menteri Datuk Seri Anwar Ibrahim sebagai Pengerusi National Governance Committee, yang telah menetapkan semua syarikat kelas G7 yang terlibat dalam projek melebihi RM100 juta mesti memperoleh pensijilan ABMS dalam tempoh dua tahun akan datang,’’ katanya.

-- BERNAMA